Gần đây, chính sách Nhà nước Việt Nam kêu gọi đầu tư điện mặt trời trở nên hấp dẫn hơn. Nhiều doanh nghiệp bắt đầu đầu tư phát triển mạnh trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nút thắt…
Chính sách Nhà nước đối với điện mặt trời
Việt Nam là một trong những quốc gia có nền kinh tế đang trên đà phát triển. Dự đoán, nhu cầu năng lượng phục vụ nền kinh tế sẽ tăng hơn 10% vào năm 2020. Mức tiêu thụ năng lượng toàn quốc dự kiến sẽ tăng gấp 4 lần vào năm 2030.
Vì thế, chính phủ đang cố gắng thúc đẩy phát triển các ngành năng lượng tái tạo. Từ đó, tạo đà phát triển cho nền kinh tế của Việt Nam.
Ngành công nghiệp điện mặt trời Việt Nam
Theo các chuyên gia, nguồn năng lượng mặt trời ở Việt Nam có thể đạt:
- Từ 60 đến 100 GWh mỗi năm đối với năng lượng mặt trời tập trung.;
- Khoảng 0,8 đến 1,2 GWh mỗi năm đối với các hệ thống quang điện (PV).
Với khoảng 1.600 đến 2.700 giờ ánh sáng mặt trời chiếu sáng mỗi năm và mức chiếu xạ trung bình (DNI) là 4-5 kWh/ m2, Việt Nam có tiềm năng rất lớn về năng lượng mặt trời.
*DNI là lượng bức xạ mặt trời nhận được trên một đơn vị diện tích bề mặt.
Tiềm năng về phát triển năng lượng mặt trời Việt Nam
Việt Nam là quốc gia cận nhiệt đới, nằm tương đối gần với xích đạo Trái Đất. Vị trí địa lý thuận lợi này mang đến cho Việt Nam tiềm năng về phát triển năng lượng mặt trời.
Đặc biệt, tỉnh Ninh Thuận thuộc khu vực miền trung Việt Nam có tiềm năng phát điện mặt trời cao nhất. Khu vực này đã thu hút vốn đầu tư hơn 140 dự án. Các khu vực tiềm năng khác bao gồm các tỉnh Bình Thuận, Daklak và Khánh Hòa. Các tỉnh này cũng đã thu hút lần lượt 100, 13 và 12 dự án lớn nhỏ trong năm 2019.
Mục tiêu của chính phủ
Hiện nay, nguồn năng lượng mặt trời chỉ chiếm 0,01% tổng sản lượng năng lượng của cả nước. Chính phủ Việt Nam đã đặt mục tiêu tăng mức năng lượng mặt trời lên 3,3% vào năm 2030. Và đạt 20% tổng năng lượng của cả nước vào năm 2050.
Dự án năng lượng mặt trời
Việt Nam đã phê duyệt và cấp phép hoạt động cho hơn 70 dự án mới. Tính đến tháng 7 năm 2018, các dự án có tổng công suất 12.622 MW đang trong giai đoạn đầu tư. Khoảng 1.432 MW đang trong giai đoạn phát triển. Và thêm khoảng 1000 MW đang trong quá trình xây dựng. Tuy nhiên hiện tại chỉ có 8 MW đang trong giai đoạn khai thác và vận hành.
Tính đến tháng 7 năm 2018, có hơn 748 dự án năng lượng mặt trời đang hoạt động. Tổng công suất cực đại của các dự án này là 11,55MW. Các công ty lớn đã đầu tư các hệ thống điện năng lượng mặt trời bao gồm Intel, Avery Dennison và Deutsche Bekleidungswerke.
Ngoài ra, khu nhà điều hành của Bộ Công Thương, Quốc hội và Liên Hợp Quốc cũng đã lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời. Theo ước tính của chính phủ, các dự án năng lượng mặt trời có thể giúp giảm hơn 50% hóa đơn tiền điện.
Các nhà đầu tư quốc tế
Có nhiều nhà đầu tư lớn trong ngành năng lượng mặt trời tại Việt Nam. Bao gồm ASEAN ASEAN Power, B.Grimm Power Public Co Ltd, Trina Solar, Siemens, Schletter Group, JA Solar, Sunseap International, Nippon Sheet Glass, Ecoprogetti, Tata Power, Shapoorji Pallonji Capital Capital, Công ty Phát triển năng lượng vùng Vịnh, Công ty Phát triển châu Á InfraCo và ACWA Power.
Trong đó, các dự án PPP dưới dạng hợp đồng BOT thường được các nhà đầu tư nước ngoài ưa thích. Chủ yếu là do sự bảo đảm và khuyến khích của chính phủ Việt Nam.
Ưu đãi thu hút vốn đầu tư nước ngoài
Nhà đầu tư nước ngoài được miễn thuế sử dụng đất trong thời gian từ 11 năm đến 15 năm đối với khu vực nông thôn. Ngoài ra, trong quá trình xây dựng nhà máy hoặc tòa nhà, nhà đầu tư được chính phủ Việt Nam tạo điều kiện cấp phép xây dựng và miễn phí tiền thuê đất và mặt nước.
Bên cạnh đó, Việt Nam tiếp tục thực hiện các chính sách giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Thuế TNDN 10% được áp dụng cho các nhà sản xuất năng lượng tái tạo trong 15 năm đầu tiên.
Bên cạnh việc miễn giảm thuế TNDN, để thúc đẩy ngành công nghiệp năng lượng phát triển, nhà nước còn thực hiện các chính sách miễn giảm thuế nhập khẩu. Ưu đãi này được thực hiện trong trường hợp hàng nhập khẩu là nguyên liệu thô. Hoặc được sử dụng trong sản xuất linh kiện.
Điều này đã mang đến một môi trường đầu tư an toàn và bền vững cho các nhà đầu tư nước ngoài. Hứa hẹn sẽ giải quyết bài toán năng lượng trong tương lai cho Việt Nam.
Luật và Quy định của chính phủ
Năm 2017, chính phủ đã ban hành Nghị định số 11/2017 / QĐ-TOT. Đây là Nghị định về các cơ chế khuyến khích phát triển năng lượng mặt trời ở Việt Nam. Hướng dẫn về PPA cho các dự án năng lượng mặt trời đã được quy định trong Thông tư 16/2017 / TT-BCT.
Việt Nam đã ban hành hệ thống văn bản pháp luật hướng dẫn chi tiết cụ thể. Trong đó bao gồm các hướng dẫn về quy trình phê duyệt, kế hoạch phát triển điện, yêu cầu kỹ thuật và cấu trúc thuế quan…
Tại Việt Nam, Điện lực Việt Nam (EVN) được chỉ định là đơn vị mua năng lượng duy nhất được tạo ra từ các dự án điện mặt trời.
Biểu giá điện hỗ trợ – Feed-in Tariff (FIT)
Biểu giá điện hỗ trợ – Feed-in Tariff (FIT) cho các dự án thương mại và trên mái nhà có hiệu lực thương mại vào tháng 6 năm 2019. Các nhà đầu tư đã khuyến nghị chính phủ Việt Nam gia hạn ngày vận hàng thương mại (COD) các dự án ra sau năm 2019. Vì đây là thời gian “nhạy cảm” có thể ngăn cản đầu tư dài hạn vào ngành năng lượng.
FIT sẽ được áp dụng cho các dự án có COD trước ngày 30 tháng 6 năm 2019. Việt Nam đã gia hạn COD các dự án đến năm 2020, thông qua Nghị quyết số 115 / NQ-CP, nhưng chỉ dành cho tỉnh Ninh Thuận. Chính phủ Việt Nam đang có kế hoạch làm tương tự cho các tỉnh khác.
Hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DDPA) cho năng lượng tái tạo
Chính phủ cũng đang lên kế hoạch giới thiệu một loại hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DDPA) cho năng lượng tái tạo vào năm 2019. DDPA là một thỏa thuận giữa một nhà máy phát điện và người tiêu dùng doanh nghiệp. Cho phép các công ty sản xuất điện bán điện trực tiếp cho các tập đoàn.
Các thách thức trong giai đoạn hiện tại
Hai thách thức lớn nhất mà các nhà đầu tư phải đối mặt:
- Chính sách của chính phủ về giá điện mặt trời;
- Thời hạn COD.
Ý kiến chung là các chính sách của chính phủ cần nhất quán hơn. Thời hạn COD cũng cần được gia hạn sau năm 2019. Vì việc cấp phép cho các giai đoạn dự án và thu hồi đất ở Việt Nam mất thời gian. Có thể dẫn đến sự chậm trễ của nhiều dự án.
Bên cạnh đó Việt Nam cũng gặp phải các vấn đề về thiếu vốn đầu tư, chuyên môn kỹ thuật và chất lượng cơ sở hạ tầng lưới điện địa phương.
Để thúc đẩy ngành năng lượng mặt trời, Việt Nam cần nhiều nỗ lực. Bao gồm tăng tính minh bạch, cung cấp hỗ trợ tài chính cho các dự án. Theo đó, Nhà nước cần cải cách các quy trình hành chính liên quan đến giấy phép và mua bán, giải phóng mặt bằng. Đồng thời, áp dụng các chính sách giá phù hợp.
Cuối cùng, Việt Nam cần đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng lưới điện quốc gia. Để đáp ứng tốt hơn nguồn điện hòa lưới và phân phối năng lượng ngày càng phát triển mạnh.
Xem thêm: Điện mặt trời – Nguồn năng lượng rẻ nhất trong 10 năm tới
Nguồn: Vietnam Briefing